URTZI/ ORTZI

 Urtzi ala Ortzi euskal mitologiako pertsonaia da. Zeruan bizi den jainko honek ekaitzak sortzen ditu.

Antzina gurtua izan zen; zeru sabaia edo zeruko argiaren pertsonifikazioa zen. Urtzik bere gain hartzen ditu Lurrera gidatutako eraso guztiak: euritea triste dagoenean, lainoa lotsaturik baldin badago, tximista eta trumoia haserre dagoenean, eta gau iluna lo egonez gero.

 Boteretsua da. Gaueko indar txarrak ere uxatzen ditu. Solstizioaren ospakizunen ardatz nagusia da. Artisau lan askotan Lauburuaren bidez  adierazten da.

.Asteko bi egun eskaintzen dizkio euskarak: osteguna (ortzeguna) eta ostirala (ortziralea). Kristautasuna Euskal Herrira iritsi zenean, Urtzi kristautasunaren jainkoarekin identifikatu zen eta latinetik eratorritako "zeru" hitza mailegatu zen.

Antzinako iberiarren erlijioak ere zerua gurtzen zuen, "Ostri" izenez, hain zuzen..
Eskandinaviako Thor jainkoaren antza du, eta litekeena da zeltarrek guregana ekarritako jainkoa izatea.